Cezbe.

Cezbe, Çekme, çekilme. Allahü teâlânm sevdiği bir kulu kendisine çekmesi, yüksek derecelere kavuşturması. Bu da nefsi terbiye ederek. Allahü teâlâyı çok anmakla olur. Rahmân’ın cezbelerinden bir cezbe bütün insanların ve cinnîlerin sevâbları gibidir.

Tasavvuf yolu İki kısımdır: Cezbe ve sülük. Sülük uğraşarak ilerlemektir. Sülük tamamlandıkdan sonra cezbe lâzımdır. Sülük olmadan maksada kavuşulamaz. {İmâmı Rabbânî) Cezbe. Allahü teâlânm ismini çok anmakla, sülük. Lâ ilahe illallah sözünü çok söylemekle hâsıl olur. Cezbenin suluktan önce olması için sevilmiş olmak lâzımdır. İstenmedikçe çekilmek olmaz. Bu, Allahü teâlânm öyle bir ihsanıdır ki, dilediğine verir. Sülük (tasavvuf yoluna girip ilerleme) yapmadan hâsıl olan cezbe noksan ve bozuk olur.

Cezbe hakkında imâm-ı Rabbân-i k.s. hazretleri, şöyle buyurmaktadır: Sülûkün sonu, Seyr-i ilallah yolculuğunun sonuna kadardır. Buraya (Fenâ-i mutlak) denir. Bu makam­dan sonra, cezbe başlar. Buna, Seyr-i fıllah ve Bekâ-billah denir. Mektubât-i tmâm-ı Rabbânî (k.s.) hazretleri. Mektubu: 290.

Âlem-i halk yolculuğunu bitirdikden sonra, Âlem-i emr yolculuğuna başlarlar ve cezbe makamına kavuşurlar. Mektubât; Mektûb: 145,

Talibin isteğini gevşeten, ateşini söndüren, en kötü şey, nakıs olan. yolu bitirmemiş olan kimseye teslim olmakdır. Nakıs demek, sülük ve cezbe ile yolu temâmiamayıp. kendisine şeyh. murşid ismini veren kimse demekdir. Nakıs şeyhlerin sohbeti semm-i katildir. Ona teslîm olan. felâkete gider. Böyle sohbetler, talibin yüksek isti’dâdını. kâbiliyyetini bozar. Meselâ, bir hasta, mütehassıs olmıyan, icazeti bulunmıyan bir tabîbin ilâcını içerse, iyi olmak şöyle dursun, hastalığı artar, iyi olmak kâbiliyyeti de bozulur. Metktûb:61.

Cezbe hakkında daha geniş bilgi sahibi olmak için bakınız: İmam Rabbânî Mektubât, Mektûb: 1,2.5.6,9.10,11,14,15.16,27,30,32.36.40,61.62.145.200.221.260.267.285.29 1.292.313 318.357.359.367.

Kaynak : İsmail Hakkı Bursevi, Ruhu’l-Beyan Tefsiri: 3/644-645.