Ef’âl-i Mükellefîn

 

Ef’âl-i Mükellefîn Sekizdir

İslâm dîni akıllı ve bâliğ olan müslüman erkek ve kadınlara bazı emir ve yasaklarda bulunmuştur. Bu emir ve yasaklara teklif, müslümanlara da mükellef denir. Mükelleflerin işlemeleri veya işlememeleri gereken şeylere ef’âl-i mükellefîn denir.

1. Farz: Kat’î delil ile sabit olan hükümlerdir ve iki kisimdir:
a) Farz-i ayin: Mükellef her müslümanin ancak kendisinin yapmasi ile yerine gelen amellerdir. Bes vakit namaz ve oruç gibi.
b) Farz-i kifâye: Bazi müslümanlarin yapmalari ile diger müslümanlardan mesûliyet kalkan farzlardir. Cenâze namazi ve selâm almak gibi. Eger böyle bir farzi müslümanlardan hiçbirisi yapmazsa hepsi mes’ûl olurlar.
2. Vâcip: Farz derecesinde kat’î olmayan delille sabit hükümlerdir. Vitir ve bayram namazlari gibi.
3. Sünnet: Peygamberimizin sözü, isi ve baskasi yaptiginda hos gördügü seylerdir. Sünnet ikiye ayrilir:
a) Sünnet-i müekkede: Peygamberimizin devamli olarak yapip, pek az terk ettigi sünnetlerdir. Sabah ve ögle namazinin sünnetleri gibi.
b) Sünnet-i gayri müekkede: Peygamberimizin arasira yaptigi sünnetlerdir. Ikindi ve yatsi namazinin ilk sünneti gibi
4. Müstehab: Peygamberimizin bazen isledikleri seylerdir. Sadaka vermek ve nâfile oruç tutmak gibi.
5. Mübah: Islenmesinde sevap, terk edilmesinde günah olmayan seylerdir. Oturmak, kalkmak, yemek, içmek gibi.
6. Mekruh: islenmesi hos görülmeyen ve amelin sevâbini eksilten seylerdir. Namaz içinde etrafa bakmak gibi.
7. Müfsid: Baslanmis bulunan bir ibâdeti bozan seylerdir. Abdestli iken bir yerinden kan veya irin çikmak, namazda gülmek ve oruçlu iken bir sey yemek gibi.
8. Haram: Islenmesi kat’i delille yasak edilen seylerdir. Alkollü içki içmek, anaya-babaya âsi olmak gibi.

.
Hasan Arikan –  Muhtasar Ilmihal