Tavaf, Arafat ve Müzdelife’de Vakfe, Rasûlüllah’ı Ziyaret

Dilerseniz mevzumuza, teberrüken tavafla alakalı bir ayet mealiyle başlayalım. Buyuruyor ki Mevlamız Kur’an-ı Kerim’de:

“Sonra (maddi-manevi bütün) kirlerini atsınlar, nezirlerini (adaklarını) yerine getirsinler ve o kadîm Beyt’i (Ka’be-i Muazzama’yı) tavaf etsinler.” (1)

Tavaf lûgatta, ziyaret etmek, bir şeyin etrafında dolaşmak demektir. Fıkıh lisanında ise tavaf, Ka’be-i Muazzama’nın çevresinde yedi defa dolaşmaktan ibarettir.

Tavaf edene “Tâif“, tavaf ibadetinin yaplıdığı yere-alana da “Metâf” denir.

Tavaf nasıl yapılır?

Ka’be’nin kuzey köşesinden birine “Rukn-i hacer”, diğerine de “Rukn-i Yemani” denir. Rukn-i hacer’de Haceru’l-esved vardır. Bu mübarek taş, tavafın başlangıcı için bir işarettir. İşte Hacer-i Esved’in bulunduğu bu köşeden Ka’be sola alınıp kapısına doğru sağa gidilmek sûretiyle Ka’be’nin etrafında dönülür. Her devir Hacer-i Esved’in bulunduğu köşeden başlar ve yine orada son bulur. Bu devirden her birine bir “şavt” denir. Yedi şavtın bitiminde bir tavaf tamamlanmış olur.

Tavaf, hac ve umre yapanlar için önemli bir ibadettir. Allah Teâlâ’ya heyecan ile muhabbet ve ta’zimin bir nişânesidir. Mekke’nin dışından gelenler için nafile tavaf, nafile namaz kılmaktan daha faziletlidir.

Gerek tavafa başlarken ve gerek tavaf esnasında Hacer-i Esved’in önüne geldikçe ona istikbal (karşılayış) edilir, namazda durur gibi tekbir ve tehlil ile eller Hacer-i Esved’e el sürülüp öpülür. Şayet bu mümkün olmazsa karşıdan el sürme işareti yapılır. Buna “İstilâm” (selamlama) denir. Bu hareket, kulun Allah’a yapacağı ve taat hususunda O’nunla ahidleşmesi manasına gelir. İstilâm hakkındaki bazı rivâyetler şöyledir:

Abdullah b. Sercis (r.a.) anlatıyor: “Ben Usayl’ı (yani başının saçı dökülmüş olan) Ömer İbn Hattab’ı (r.a.) Hacer-i Esved’i öperken ve şöyle söylerken gördüm: “(Ey Hacer-i Esved!) Ben senin bir taş olduğunu, kimseye ne zarar ne de yarar sağlamayacağını çok iyi bildiğim halde seni öpüyorum. Eğer Rasûlüllah’ın (s.a.v.) seni öptüğünü görmeseydim öpmezdim.” (2) Buna mukabil Hz. Ali’nin (r.a.) ona verdiği cevap, okuyanlar hatırlayacaklardır, bir önceki “Hac…” yazımızda geçmişti.

Abdullah İbn Abbas’dan gelen bir rivâyet ise şöyledir:

“Rasûlüllah (s.a.v.) buyurdular: “Andolsun ki, şu Hacer-i Esved kıyamet günü gören gözleri ve konuşan dili olduğu halde (mahşere) gelecek ve onu hakkıyla istilâm eden (yani Allah’a itaat ve Rasûlüne tabi olmak üzere ziyaret eden mü’min) kimseler lehine şahitlik edecektir.” (3)

Abdullah İbn Ömer’den (r.anhüma) gelen bir başka rivâyet de şöyledir: “Rasûlüllah (s.a.v.) Ka’be’nin köşelerinden yalnız siyah köseyi (Hacer-i Esved’in bulunduğu köşeyi) ve Cumahların evlerinin tarafından o köşeyi takip eden köşeyi (Rükn-i Yemanî’yi) istilâm ederdi.” (4)

Tavaf esnasında tekbir, tehlil, tesbih, salât ve selam getirilir. (5)

İstilâm’ın akabinden, Hacer-i Esved sola alınarak Ka’be’nin kapısına doğru sağa gidilmek suretiyle Ka’be’nin etrafında dolalarak tavaf yapılır.

İlk tavafta Rükn-i Hacer’den başlamak efdaldir. Başlangıçtan sonra (yani ilk tavafta Hacer-i Esved’den başladıktan sonra) hem Rükn-i Hacer’e, hem de Rükn-i Yeman’ye istilam edilmesinde mahzur yoktur.

Tavaf’ın yapılışı hususunda bahsedilmesi gereken bir nokta da “hızlı yürümek” anlamına gelen “remel“dir.

Ka’be tavaf edilirken ilk üç tur (şavt) remel halinde (hızlı yürüyerek), dördüncü ve sonraki turlar normal yürüyerek yapılmalıdır. Zira Rasûlüllah (s.a.v.) (Mekke’ye geldiğinde) Ka’be’yi ilk tavaf ettiği zaman, Hacer-i Esved’den (tekrar) Hacer-i Esved’e (varıncaya) kadar (ilk) üç turda hızlıca ve (diğer) dört turda normal yürümüştür. (6)

Hac için tavaf yapılırken sağ omuz ve kol açık tutulmalıdır. Buna “Iztıba” denir. Iztıba, omuzlara atılan ve ihram ismi verilen örtünün ortasını sağ koltuğun altından geçirip uçlarını sol omuzun üstüne atmak ve böylece sağ pazuyu açık tutmaktır.

Tavaf ameldir, abdestli olarak yapılır.

YAZININ DEVAMINI OKUMAK ICIN TIKLAYIN >>>