Yarım kilo bal için 17 bin arı 10 milyon çiçek

Bal kimi zaman güzellik iksiri olmuş kimi zaman dertlere derman… Bu besin öyle değerliymiş ki Eski Mısır’da, devlet yönetimindeki kişilere maaşlarının bir bölümü ‘bal’ ile ödenirmiş. Tarih boyunca itibar gören bal bugün yok olma tehdidiyle karşı karşıya

Hafta sonu çiçeklerle uğraşırken kulağımın dibinden vyzz diye birşey geçti. Tabii ki bir arıydı bu, önemsiz sayılabilirdi. Ancak bal arysy oldu?unu fark edince hareketsiz kalarak onu biraz izlemek istedim. Bal arıları sürü olarak yaşar, öyle herhangi bir yerde tek başına bal arısı görmek olağan bir durum değildir. Nereden geldiyse? Bahçede ne var ne yok teker teker yokladı. Daha sonra ıtır bitkininin çiçeklerini beğendi, onları gezdi. Uzaklaşmadan yeni açan yasemine gitti ve orada da bolca zaman geçirdi. Sonra da geldiği gibi gitti. Balkona çok fazla sarı arı gelir ama hiç bu kadar işini ciddiye alan ve çiçekleri seçen bir arı görmedim. Bal arıları hangi çiçeği seçeceğini iyi biliyor besbelli, boşuna değil ballarının bu kadar güzel olması.

M.Ö. 3500 yıllarına dayanan arıcılık, şu günlerde bu çalışkan hayvanların nedensiz ölümlerine tanık oluyor. Önce Amerika’dan gelen haberler, daha sonra dünyanın çeşitli arı yetiştiricilerinin olduğu bölgelerden alınan bilgiler ve en son Türkiye’deki toplu yok oluşları bir bilmece. Kovanlarda ölüleri bile bulunamayan arılar yok oluyor. Sebebinin küresel ısınma olduğu tahmin edilen bu durumda Amerika’da arı kovanlarında yüzde 70, Türkiye’de ise yüzde 50 civarında kayıp var.

10 MİLYON ÇİÇEK DOLAŞIYOR

Sanılanın aksine bal, çiçek polenlerinden elde edilmiyor. Ana malzemesi, arıların çiçek ve meyve tomurcuklarından topladıkları nektarlar. Arı bu nektarları, bal midesi denilen organında kimyasal değişime uğrayarak vitamin ve minerallerden oluşan bir sos haline getiriyor. Vücutlarında oluşan balı kovandaki hücrelere yerleştirip üzeri mumla kapatılıyor. Koloninin petekleri hazırlarken oluşturduğu havalandırma sistemi, balın petekte kıvam ve lezzeti artana kadar dinlenirken korunmasını sağlıyor. Balı üç gruba ayırabiliriz: Çiçeklerden toplanılan nektarinden oluşan çiçek balı, ıhlamur, meşe ve çam gibi ağaçlardan sızan şekerli sıvıları toplayarak yaptıkları salgı balı ve çiçeklerin yetersiz olduğu bölgelerde yerlerde besicilerin kovanların önüne yerleştirdikleri tatlı çözeltileri toplayarak yaptıkları besleme bal.

Balın lezzeti tamamen toplanan nektarinlerin türüyle ilgili. Kabaca bir hesapla yarım kiloluk bir çiçek balı için 17 bin bal arısının 10 milyon çiçeği ziyaret etmesi gerekiyor. Bu şekilde rakamlara döküldüğünde meselenin ne kadar zahmetli olduğunu fark edebilirsiniz. Ama bal arıları o kadar çalışkan ki ihtiyaç duydukları balın çok fazlasını üretebiliyor.